چرتکه وسیله ای قدیمی است که برای انجام محاسبات به کار می رود. از آن می توان برای انجام چهار عمل اصلی ریاضی استفاده کرد و حتی می توان از آن برای محاسبه ریشه دوم و سوم اعداد نیز به کار برد. چرتکه واژه ای است که از زبان روسی(chetka) وارد فارسی شده است. چرتکه در زبان روسی به معنای تسبیح است.

در بسیاری از تمدن های اولیه از چرتکه استفاده می شده است. سومریان، مصریان، ایرانیان، یونانیان، چینیان، رومیان و هندیان هر یک در دوره‌ای از تاریخ از چرتکه استفاده می‌کرده‌اند. بر اساس برخی منابع در زمان امپراطوری هخامنشیان (حدود ۵۰۰ پیش از میلاد) ایرانیان نخستین کسانی بودند که از چرتکه استفاده می‌کردند.

این وسیله محاسباتی در کشور چین باستان نیز از سالهای دور مورد استفاده قرار می گرفته است. اما بعدها چرتکه به کشور ژاپن و کره معرفی گردید ،که ژاپنی ها با ابداع و اصلاح چرتکه چینی، چرتکه ای با سیستم ۴-۱ ابداع کردند که به نام soroban شناخته شد که از ۴ مهره در پایین محور و ۱ مهره در بالای محور استفاده می شود . چرتکه به انگلیسی Abacusرا شاید بتوان قدیمی ترین ماشین حساب یا کامپیوتر جهان نامید

 Abacus یک ابزار محاسبه است که مدت ها قبل از به وجود آمدن سیستم عددی استفاده می‌شد. شاید تصور این که انسان بتواند بدون استفاده از اعداد نوشتاری محاسبه کند دشوار باشد اما زمانی که عددها اختراع نشده بودند، انسان ها از چرتکه‌ها به منظور محاسبه بهره می‌بردند. با بهره‌گیری از این وسیله می‌توان اعمال ریاضی شامل جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و حتی جذر و به توان رساندن را انجام داد. انواع مختلفی از چرتکه ها وجود دارند که از جمله آن ها می‌توان به چرتکه‌های چینی، ژاپنی، روسی، ایرانی، هندی، یونانی و … اشاره کرد. هر کدام از آن ها طراحی خاصی دارند و شیوه انجام اعمال ریاضی در آن ها با یکدیگر تفاوت دارد، اما اساس کار آن ها مشابه است. در برخی از آن ها می‌توان اعمال ریاضی را با چند روش مختلف انجام داد.

# چرتکه # ریاضی